I underkant av 400 forfattarar, politikarar og kulturpersonar var samla til festkveld på Det Norske Teatret i Oslo laurdag kveld. Statsminister Erna Solberg unnskylde for at ho ikkje heldt talen på nynorsk, men helste forlaget takk for gode leseopplevingar.
– Tefta Samlaget har gjer at det er nettopp Samlaget som gir oss forfattarar som til dømes Agnes Ravatn, sa statsministeren.
Solberg framheva at nynorsk gjennom desse 150 åra har bidrege til å utvikle språk- og nasjonalkjensla.
– Nynorsk er outsideren som har komme i posisjon, sa Solberg til festdeltakarane.
LES OGSÅ: Sigerskvinna Olaug Nilssen – motbeviste seg sjølv og litteraturvitskapen
Ein vital 150-åring
Det var ei lita gruppe av målmedvitne menn som kom saman i Christiania i 1868 og danna Det Norske Samlaget. Aasmund Olavsson Vinje skipa Samlaget saman med Arne Garborg, Elias Blix og fleire andre. Samlaget dreiv i førstninga som ein bokklubb, og medlemene fekk dei bøkene laget gav ut. I dag er Samlaget det fremste forlaget for utgiving av nynorsk litteratur.
Suksessforfattaren Ravatn og Nilssen meiner det er ein vital 150-åring dei feirar.
– Det er ein gledeleg sprek 150-åring. Det går knallbra med Samlaget. Hadde det ikkje vore jubileum, så burde me feire uansett, seier Agnes Ravatn til Nynorsk pressekontor.
– Det er ein vital og moderne 150 åring, og eigentleg ganske kul, seier forfattarkollega Olaug Nilssen.
Nilssen og Ravatn er samde i at Samlaget har vore avgjerande for forfattarskapen deira.
– Det var Samlaget som gjorde meg til forfattar, som eg hadde drøymt om å bli sidan eg var fem. For meg har Samlaget betydd enormt, men forlaget har også betydd mykje for norsk litteraturhistorie, seier Ravatn.
Feirar nynorsk litteratur
Nettopp den nynorske litteraturhistoria er ein viktig del av 150-årsjubileet.
– Det er to ting me feirar: nynorsk litteratur og barn og unge. Me feirar dei som skriv litteratur på nynorsk. I staden for å skrive ei forlagshistorie, så skriv me ei historia til den nynorske litteraturen. Den famnar om alle som har skrive nynorsk frå Aasen til i dag, seier forlagsdirektør Edmund Austigard til Nynorsk pressekontor.
Boka Nynorsk litteraturhistorie kjem i slutten av mai. Den er det litteraturvitaren Jan Inge Sørbø som har skrive.
– No er den nynorske litteraturen ikkje berre ein suksess, men den er sjølvsagt. Litteraturen er større om meir omfattande enn nokon gong, og den når ut til stadig fleire, til dømes til mange fleire land enn før, seier Austigard.
Forfattarar som Jon Fosse, Maria Parr og Agnes Ravatn er døme på forfattarar som er omsett til mange språk.
Festframsyning med kongeleg publikum
Kronprinsesse Mette-Marit var til stades på festframsyninga på Hovudscenen på Det Norske Teatret. Der fekk publikum høyre dikt av forfattarar som Brit Bildøen, Einar Økland og Ragnar Hovland. Den raude tråden gjennom den tidvis alvorstyngde førestillinga var tolv dikt av Jon Fosse som var tonesett av artist Sandra Kolstad.
I tillegg til helsing frå statsministeren, framførte Odd Nordstoga eit par songar før platesnurrarane tok over musikktilbodet utover kvelden.
Austigard synest det er kjekt med ein festkveld for Samlaget, men minner samstundes om at det nok er det minst viktige i jubileumsåret.
– Først og fremst jobbar me med barn og unge. Festen er mindre viktig. Det som er viktig er det me gjer for å inspirere barn og unge til lese nynorsk.
Trur på ein sterk litteratur, men fryktar for nynorsk i skulen
Han er overtydd om at den nynorske litteraturen vil halde fram med å vere sterk. Likevel er det nokre mørke skyer på himmelen i tiåra som kjem. Det gjeld nynorsk i skulen.
– Viss me ikkje etablerer språkleg sjølvtillit hjå elevar, skiftar dei målform i overgangen mellom barneskule og ungdomsskule, eller mellom vidaregåande og studiar. Ein må ta nynorsk som opplæringsspråk på enda større alvor. Me må respektere at elevar har nynorsk som hovudmål, seier Austigard.
Det er forfattar og journalist Linda Eide samd i. Ho meiner Samlaget gjer nynorsken synleg og relevant.
– Når ein er ein del av eit minoritetsspråk, så er det utruleg viktig å ha nokre heltar. Dei nynorske forfattarane er heltar i nynorskverda. Dei er spydspissar for dette språket, så kjem me som driv med sakprosa og journalistikk bak desse. Me driv med bruksspråk og vil at nynorsken skal fungere over alt og ha aksept over alt. Og akkurat det blir mykje enklare når ein ikkje kjem utanom dei nynorske forfattarane, seier Eide engasjert. (©NPK)
