LNK-landstinget 2009 er over. Deltakarane har vonleg fått godt med faglege og sosiale stimuli og mykje påfyll.
Konferansedelen av landstinget hadde i år tre tema: Omdømebygging, arbeidsinnvandring og vern og vekst. Det er ikkje opplagt at desse områda har noko med kvarandre å gjera, men litt av målet med konferansen var å syna at det har dei:
Den største utfordringa for små og mellomstore kommunar frametter vert å rekruttera arbeidskraft – få folk til å ønskja å flytta til og bu i kommunane. Dette postulatet kan høyrast merkeleg ut i ei tid der arbeidsløysa stig og mange vel å omskolera seg til yrke i sektorar som manglar arbeidskraft.
Sjølvsagt kan ein del av utfordringane løysast gjennom omorganisering: Alle kommunar treng ikkje ha alle sørvistilbod i gåavstand frå kommunesenteret. Det er mogleg å skapa gode tilbod i eit samarbeid med nabokommunar og. Dette kan føra til at det vert lettare å rekruttera kvalifisert personell. Og gjennom slike naboavtalar kan det vera lettare å oppretthalda folkevald styring over dei kommunale tilboda, enn når det vert oppretta til dømes interkommunale aksjeselskap.
Men omsorgsyrka kjem til å ha bruk for å rekruttera stadig fleire medarbeidarar. I snitt kjem dei som er unge i dag til å leva til dei er hundre år, sa Stein Ringen i si innleiing. Dette er positivt, men det fører også med seg store utfordringar – ikkje minst for kommunane.
Utgangspunktet er ikkje så ille. Noreg er eit av dei få landa i Europa som har positiv folkevekst. Folketalet i kongeriket auka med 62 000 personar i fjor. Av desse var 42 000 inn-vandrarar.
Men me kan ikkje lena oss tilbake og slappa av med dette. Det er ikkje gitt at Noreg har nok tilgjengeleg arbeidskraft om ti år, sjølv om arbeidsløysa aukar nett no. Me har gjort oss heilt avhengige av arbeidsinnvandrarar innafor fleire sektorar. Det er ikkje berre berre å tinga mat på ein restaurant i Oslo, dersom du ikkje skjønar svensk. Og tek me ein tur innom ein norsk byggeplass, er det mange konsonantrike talemål å høyra. Ikkje lette å skjøna for dei fleste av oss, men vonleg forstår dei arbeidsleiarane sine.
Me ser tendensar til at tilbake-flyttinga har starta, først og fremst for arbeidsinnvandrarar, til dømes frå Polen. Graset i Noreg er ikkje så mykje grønare lenger, og det spirer og veks i heimlanda deira og.
Me har vore vande med at folk flyttar til Noreg av di dei må, ikkje av di dei nødvendigvis vil. Men dette flyttemønsteret er i ferd med å snu. Mange av dei som flyttar i dag gjer det av di dei ønskjer ein annan livsstil, dei tek eit verdival. Kommunane bør ha ein stretegi for å møta desse. Ein viktig del av denne strategien bør vera norskopplæring. Det å kunna nynorsk og bokmål er nøkkelen til all vellukka integrering. Knapt nokon flyktningar eller arbeidsinnvandrarar får fullgod norskopplæring i Noreg i dag.
Både Sylfest Lomheim og Jan Olav Fretland var uvanleg krasse i tonen då dei karakteriserte dagens språkopplæring i sine innlegg:
-Det går nedover med språkkunnskapen vår, og dette råkar og innvandrarane. Me treng ei ny og tøffare haldning til språkopplæring. Og me må hugsa at språkleg kvalitet heng saman med sosial kvalitet, sa Lomheim mellom anna.
Fretland kalla den norske språkstoda ”likesælesjuka”.
Kommunal og Regionalminister Magnhild Meltveit Kleppa sa det slik:
– Kommunar som brukar nynorsk som hovudmål har funne seg ein eigen verdifull ståstad i møte med innflyttarar og innvandrarar. Dei kommunane som har valt nynorsk som målform er seg medvitne tradisjon og kultur. Dei er levande prov på kor viktig det har vore å kjempa for inkludering.
Kampen for nynorsken har skapt større mangfald og meir demokrati i landet vårt. Nynorsken har vore med på å inkludera folk i den demokratiske fellesskapen. Det er ei utfordring som har fellestrekk med arbeidet med inkludering og integrering, sa Kleppa og la til at det å vera tolerant og å ha ein sterk kulturell identitet ikkje er motsetnader.
Dette er kloke ord. Lat oss kjempa for at dei ikkje blir for store.
Vidar Høviskeland, dagleg leiar i LNK.
