Den nye rettskrivingsnorma i nynorsk er snart ferdig. Grete Riise trur likevel det vil bli ein frisk debatt om endringane som nemnda har foreslått.
– No sit me med siste hand på innstillinga før ho skal ut til offentleg høyring, seier Grete Riise, som er leiar i rettskrivingsnemnda. Ho registrerer at stadig fleire no deltek i debatten om kva endringar ein bør gjere i rettskrivingsnorma.
– Me er godt nøgde med at folk engasjerer seg og meiner noko om språket. Eg ventar mykje respons på høyringsrunden.
Nemnda har hatt eit hovudmål om å gjere norma strammare og enklare å orientere seg i. Dette meiner Riise ein er på god veg til å klare.
– Me har gjort ein del ting litt enklare. Til dømes foreslår me at ein berre bør få lov til å skrive naturleg, og ikkje naturlig, som i dag er ei klammeform. I tillegg tek me ut former som er lite brukte. I-målet er eit døme på det, meiner Riise.
Får ikkje innsyn
Nemnda har gått gjennom eit stort digitalt tekstkorpus for å sjå kva den faktiske bruken av nynorsk er i dag. I nynorskkorpuset ligg det både lokalaviser, sakprosa og skjønnlitteratur frå dei siste 150 åra. Dei har òg hatt møte med fleire institusjonar som brukar nynorsk. I tillegg har dei fått mange innspel på diskusjonsforumet Nynorsk 2011 og på e-post. Men éi gruppe står att.
– Me får ikkje innsyn i eksamensoppgåver på vidaregåande skular i dei tre fylka Sogn og Fjordane, Hordaland og Møre og Romsdal. Det er forferdeleg dumt sidan det ville gitt oss mange svar. Det er jo på denne dagen ungdommane skriv det dei verkeleg trur er rett.
Utdanningsdirektoratet forklarer avslaget ut frå åndsverklova og personvernet til elevane.
– Det forstår eg ikkje, me skal jo ikkje eingong sitere frå oppgåvene. Me vil berre sjå kva elevane skriv, seier Riise oppgitt.
Nemnda har ikkje fått noko endeleg svar frå direktoratet, men tida byrjar å bli knapp dersom dei skal klare å gå gjennom oppgåvene før norma vert lagd fram i april.
Det er klart me kan justere litt i april, men sjansane våre blir mindre. Det beklagar eg sterkt, for dette kunne vore til stor hjelp.
Skaper engasjement
Grete Riise trur endringsforslaga, som mellom anna går ut på å ta vekk i-målet, kløyvd infinitiv og einskildord som skole, vil skape engasjement blant folk flest.
Norma er både eit fagleg og eit politisk dokument, som mange har ei meining om. Mykje av dette handlar om prinsipielle spørsmål, og om kva retning språket bør gå i. Og kjenslene speler sjølvsagt inn, om ein er tradisjonell nynorskbrukar eller ikkje. Ofte vil ein halde på formene som ein sjølv brukar.
Med grunnlag i språkmeldinga frå 2008 fekk Språkrådet oppgåva med å skrive ei ny nynorsknorm. Norma, som no blir lagt ut til høyring, skal vere tydeleg og gjere det enklare å vere nynorskbrukar. Det blir eit ope høyringsmøte i Nasjonalbiblioteket 21. februar, og høyringsfristen er sett til 25. februar.
Vidare skal nemnda levere si innstilling til styret i Språkrådet 1. april. Språkrådet skal etter planen gjere vedtak 20. mai og sender så innstillinga til Kulturdepartementet til endeleg avgjerd. Det er venta at ordbøkene er klare til skulestart i 2012, og at den nye norma skal gjelde frå då av.
Leiar i nemnda, Grete Riise (62), er nettredaktør hjå Fylkesmannen i Hordaland. Med seg har ho førsteamanuensis Unn Røyneland (43), som arbeider ved Universitetet i Oslo og ved Høgskulen i Volda, journalist Ragnhild Bjørge (32), som er journalist og reportasjeleiar i NRK Dagsnytt, lærar Karin Magnetun (46) frå Torpo barneskule, lektor og forfattar Tore Elias Hoel (56) frå Bodø videregående skole, redaktør Svend Arne Vee (42) i lokalavisa Firdaposten i Florø og prosjektdirektør Åse Wetås (37) i Norsk Ordbok 2014. Sekretær for prosjektet er ordlisteredaktør og språkrettar Aud Søyland (55).
——————————————————————-
NY RETTSKRIVING
Rettskrivingsnemnda har blant anna desse framlegga til endring i nynorsknorma:
Dei fleste ord som i dag kan skrivast med ø eller y, får to jamstelte former. Døme: fylgja/følgja.
Ord som i dag har hovudform med dobbelkonsonant og klammeform med enkelkonsonant skal i dei fleste tilfella berre ha dobbel konsonant. Døme: plomme. Forma plome går ut.
I-målet blir tatt ut av norma.
Ordet skole blir tatt ut, dermed er det berre lov å skrive skule.
Vekedagane blir skrivne som før.
Ubunden form eintal av hokjønnsord går ut. Døme: ei visa går ut, og ei vise blir eineform.
I 2. person fleirtal skal det vere mogleg å bruke same form som subjekt og objekt, altså dykk – dykk. Det blir likevel framleis høve til å skilje mellom de og dykk som før.
Kløyvd infinitiv går ut. Ein skal likevel kunne bruke a-infinitiv eller e-infinitiv.
Sjå fleire av framlegga på www.sprakradet.no
