LEIR: Vi hadde store forventningar til kommune- og fylkestingsvalet i år. Det som skjedde på Utøya og i Oslo, kjendest som eit angrep på demokratiet vårt – og svaret på utfordringa skulle bli meir openheit, meir demokrati – og fleire folk til stemmeurnene.

Så vart det ikkje slik. Berre 64,4 % av oss fann det for godt å stemme ved kommunevalet, ein svak oppgang frå sist.

Men ungdomspartia opplevde stor medlemsauke, og ungdommane våre syntest å vere dei som greidde å mobilisere best.

I den førre LNK-avisa skreiv vi om Brit Mari Engeskar (18), som stilte til val i Suldal kommune, og om Ungdomslista på Utsira, ei eiga valliste med berre unge folk. Engeskar er no inne med fast plass, og på Utsira kapra Ungdomslista to av 13 plassar i kommunestyret.

Desse utgjer små dryp i det store havet, men det er dryp som viser at folk tar desse ungdommane på alvor. I denne avisa kan du lese om Ungdommens bystyre i Florø, eit utval som har eksistert og gjort ein god jobb i 12 år.

Det er viktig å høyre på kva ungdommen seier og meiner om ting som vedkjem dei. Mange ungdommar gir uttrykk for at det er feil at folk på 50 pluss skal ta avgjerder på deira vegner. Det er ho som har skoen på, som best kjenner kor han klemmer.

Å spørje den det gjeld, til råds er nesten alltid ei fornuftig ordning. Men samstundes er det å vere politikar noko langt meir enn å kjempe for sine eigne saker. Når ein sit i kommunestyret og andre politiske utval, så vil ein måtte meine mykje om regulering av næringsområde og sentralisering av kommunale tenester, sjølv om ein ikkje meiner så mykje om det i utgangspunktet.

Det er ein kvardag både Engeskar, Ungdomslista og andre ungdommar som no har funne sin veg til kommunestyresalane, vil merke ganske fort.

Faren med å skuve fram gruppa ungdom som ei einsarta gruppe vi skal høyre på berre fordi dei er nettopp ungdommar, er sjølvsagt at vi tillegg dei eigenskapar som dei ikkje nødvendigvis har berre fordi dei er mellom 16 og 25 år gamle.

Ungdom er som gruppe like lite einsarta som kvinner, menn og innvandrarar er. Dei kjem i ulike valørar, med ulike krav til samfunnet og seg sjølve.

Vi er ikkje i tvil om at ungdomspolitikarane våre rundt om i landet vil gjere ein god jobb i kommunestyra og utvala. At overgangen frå å vere agitator på sidelinja til å bli ansvarleg politikar kan vere stor, er ikkje noko berre ungdommane vil kjenne på. Den erfaringa har mange velvaksne folkevalde også gjort seg.

Derfor er det også viktig at vi velvaksne justerer forventningane til desse ungdommane, slik at vi ikkje forventar ungdommelege handlingar og haldningar av dei. Skal vi vise at vi respekterer og har tru på ungdommane våre, må vi ha dei same forventningane til dei som til alle andre folkevalde: At dei gjer ein så god jobb som muleg, også når oppgåva er større enn dei sjølve.

Og at dei greier det, det har vi tru på.

Kor liten kan ein kommune bli, eller kor stor bør ein kommune vere:

– for å yte innbyggjarane gode og lovpålagte tenester?

– for å vere synleg og med i samfunnsdebatten i kampen om merksemd og ordningar som sikrar framtidig handlingsrom og livskraft?

Krav til storleik – eller ikkje?

Setesdal regionråd er landets minste regionråd. Vi har gleda av å sørve og foreine 1 liten og 3 bitte små kommunar målt i folketal – men 3 store og 1 liten målt i kraftkroner. Vi er i tillegg rike på naturarv og arealressursar. Kommunane finn saman i interkommunalt samarbeid om tenesteproduksjon og sikring av kompetansemiljø. Dei nyttar regionrådet som felles talerøyr t.d. i møtet med NAV og samhandlingsreforma, og til utvikling av nye kompetansemiljø og interkommunalt samarbeid. Regionrådet er ikkje eit verkty for eller imot kommune-samanslåing, men ein måte å handtere notida på. Regionrådet er vår måte å få til mest mogleg rasjonell oppgåveløysing på.

Komparative føremoner – by og distrikt!

Vi i Setesdal høyrer naturleg til i og ønskjer å vere ein ressurs for landsdelen vår – og vi er det. Regionen vår utgjer indrefileten av Agder, uavhengig av dragingane om fylkesgrenser som også rir Sørlandet for tida. Gjennom naturressursane og rekreasjons- og ferieareala som vi stiller til disposisjon, kjenner vi oss som eit aktivum og ein del av fellesskapen med kysten og byane våre. Og vi nyt og godt av at næringsliv og vekst pregar kysten og byane på Sørlandet.

Utviding av omgrepet berekraft – utvikling av differensiert politikk for å få heilskap!

Både Aust-Agder fylkeskommune og Fylkesmannen i Aust-Agder skal har ros for at dei i praksis har syn for distrikta og utfordringane som dei har. Dette vert det mellom anna arbeidd med i den felles regionplanen Agder 2020. Om ein hever blikket til landsdels- og nasjonalnivået, presser eit spørsmål seg fram: Er det tid for å tenkje gjennom kva for distrikts- og regionpolitikk vi ikkje har for baklandet bak vekstsentra og storbyane?

Utfordringsbiletet er mykje det same om du set passarspissen i Haukeli og rissar ein sirkel i beltet innfor dagpendlaromlandet til byane, eller om du ser fylka eitt og eitt – Telemark, Agder, Rogaland , Hordaland osb. Vi har det til felles at det er krevjande for det såkalla baklandet å ta del i veksten.

Regionomgrep – eit ikkje-nivå i forvaltinga, men ein handterleg storleik framover?

Regionnivået er kan hende ein handterleg storleik i høve samordning, men per i dag er det ikkje eit forvaltingsnivå for anna enn tilfeldig dialog med styresmaktene. I ymse europeiske land er det tale om autonome regionar. Er dette noko ein kunne ta opp i eit ordskifte her, og som kunne gje nye perspektiv og strategiar? Distrikta er gjerne berarane av miljøfaktorar som sikrar økologiske berekraft som omgrep for omlandet sitt. Er det tid for ei regionutvikling som omfattar parametrar som sosial, kulturell og økonomisk berekraft, og som gjev utviklingsstrategiar for å sikre denne heilskapen? Eg trur det. Og eg ønskjer meg meiningsytringar som kan føre tankespinnet vidare, dessutan politikarar som vil forme ny politikk innafor regionutvikling med eit blikk på sjølve regionformatet!

Politikken må underbyggje og sikre vekstkraft kring byane, men òg utvikle distrikta og skape meir vekselverknad av verdistraumane for eit større omland. Vi treng eit eksperimentarium for ny regiontenking! Og vi treng handling for å snu straumen. Kvifor går ikkje styresmaktene føre med aktive grep; flytter ut attraktive kompetansemiljø og etatar, eller legg forskingsnoder ut til relevante vekstpunkt eller regionsenter for å styrkje strukturane og snu utviklinga? Vi venter på handling, men det vi får, er sentralisering av etat etter etat! Og det går langt utover ein byråkrat si fatteevne at dette er ein ønskt politikk.

Kan hende er det ein ny by- og landpolitikk for dei utvida bu- og arbeidsregionane eg etterspør? Eller gjerne ein landsdelspolitikk som svarar til særdraga og potensiala, som grip tak i ulikskapen og fremjar heilskapen?

I mellomtida held vi fram med å leve gode liv her i Rural-Noreg òg!

Vi fyller dagane med generalistoppgåver og kreative måtar å tilby spisskompetanse og spesialisttenester på – og vi møter mangfaldet av utfordringar med friskt mot!

Signe Sollien Haugå er dagleg leiar i Setesdal regionråd.