Heim Blogg Side 25

Trur det vil sitje langt inne å bryte Språklova trass i mangel på sanksjonar

NPK
-
0
Trur det vil sitje langt inne å bryte Språklova trass i mangel på sanksjonar

Trass i fråvær av sanksjonar dersom etatar ikkje følger den nye Språklova som er til behandling i Stortinget, trur Kultur- og likestillingsminister Abid Raja (V) at det vil sitje langt inne for etatane å ikkje følge ho.

– Det vil ikkje vere særleg positivt for nokon offentleg etat, fylkeskommunar inkludert, å få Språkrådet på døra for at dei ikkje følgjer den nye Språklova. Staten og fylka skal og må ta større ansvar for at denne lova blir følgd, sa Kultur- og likestillingsminister Abid Raja (V) under opninga av Språkdagen 2020.

Spørsmålet om det ikkje er fare for at ei språklov utan sanksjonar, kan bli ei symbollov, kom frå debattleiar og NRK-journalist Fredrik Solvang.

Raja peika i samtalen òg på at Noreg eit tillitsfullt samfunn, og at han trur folk vil følge lova ganske lojalt, sjølv om det ikkje følger nokon sanksjonar dersom nokon bryt lova.

Mange etterlyste sanksjonar

Da regjeringa presenterte forslaget til ny språklov i mai, var det fleire i høyringsrunden som hadde etterlyst sanksjonar dersom lova blir broten. Regjeringa har likevel lagt opp til å «arbeide systematisk og på fleire måtar for å sikre etterleving av lova», mellom anna gjennom rettleiing og tilsyn frå Språkrådet, som vil få utvida mandat som forvaltningsorgan for staten i språkspørsmål. Dei skal føre tilsyn med korleis statsorgana etterlever reglane, og også rettleie.

Med Språklova får Noreg for første gong ei samla lov som styrer den offentlege språkpolitikken. I forslaget heiter det at offentlege organ får eit særleg ansvar for å fremje nynorsk. I tillegg får fylkeskommunane eit krav om å svare på brev og meldingar på skriftspråket til avsendaren. Dei samiske språka skal vere anerkjende som likeverdige med norsk, og i tillegg skal offentlege organ verne kvensk, romani og romanes. Norsk teiknspråk skal òg anerkjennast som nasjonalt teiknspråk.

Demokrati og deltaking

Språkdirektør Åse Wetås innleia saman med Raja og Solvang Språkdagen 2020.

– Språk handlar om demokrati og deltaking for alle. Det er kultur og identitet. Og i tillegg grunnleggande for infrastrukturen i samfunnet. Alt dette viser den nye Språklova, sa Wetås.

Korleis språkarbeid i helsesektoren kan komme pasientane til gode, korleis språkteknologien kan forenkle kvardagen, og korleis det offentlege kan styrke det språklege mangfaldet i Noreg, var hovudspørsmåla som vart diskutert undervegs (©NPK)

Voss herad er Årets nynorskkommune: – Det same som verdsmeister i nynorsk

Svein Olav B. Langåker
-
0
Voss herad er Årets nynorskkommune: – Det same som verdsmeister i nynorsk

Kulturdepartementet heidrar Voss herad for klar og tydeleg informasjon på nynorsk under koronakrisa.

– OL-og VM-medaljer har me i bøtter og spann, denne gongen var det heradet som vann.

Det skriv Voss herad på Facebook, etter at det vart klart at heradet trekte det lengste strået blant finalistane og vart «Årets nynorskkommune».

Samstundes proklamerer heradet at dei no er noregsmeistrar i nynorsk, og legg til:

– Noregsmeister i nynorsk er det same som verdsmeister i nynorsk.

Stolt ordførar

– Det er eit nydeleg, veldig gøy og me er sjølvsagt veldig stolte. Denne prisen heng høgt, seier vossaordførar Hans-Erik Ringkjøb (Ap) på telefon til Framtida.no.

Han seier prisen går til alle vossingar og deler prisen med alle som bur i heile heradet.

– Dette med målsak og nynorsk er viktig og noko me er stolte av i heile heradet, seier ordføraren.

Kva kommunen vil bruka prispengene på 100.000 kroner på, veit han enno ikkje. Men han er lydhøyr for gode forslag til gode for nynorsken.

Kulturminister Abid Q. Raja fekk hjelp av klimaminister og nynorsking Sveinung Rotevatn til å lesa opp grunngjevinga for tlldelinga av prisen på nynorsk. Hans-Erik Ringkjøb, Arild M. Steine og stabsleiar Tor Halvorsen tok i mot prisen for Voss herad. Foto: Språkrådet

Ringverknader langt utover kommunegrensene

11 kommunar var nominerte som «Årets nynorskkommune», og i finalen tevla Voss herad mot Sunnfjord kommune, Kvinnherad kommune og Hareid kommune.

Margrethe Kvarenes har leia juryen som i år har lagt ekstra merke til kommunar med godt nynorskarbeid i møte med koronapandemien. Foto: Moment Studio

I Voss herad blir det arbeidd grundig og systematisk for å ta vare på nynorsken som bruksspråk og for å styrkje nynorsken som ein viktig del av den lokale identiteten. Heradet er ein trygg støttespelar for innbyggjarane.

– Heradet syner god praksis og utvikling, og nynorskarbeidet har ringverknader langt utover kommunegrensene, seier juryleiar og seksjonssjef i Språkrådet, Margrethe Kvarenes.

Voss og Kvinnherad publikumsfavorittar

Ei uoffisiell kåring på Framtida.no har skapt eit enormt engasjement. Her kunne lesarane gå inn og stemma på dei fire finalistane til «Årets nynorskkommune». Kring 250.000 har delteke stemt, og både Kvinnherad og Voss fekk over 100.000 stemmer kvar.

– Det er heilt vilt og litt kult med så sterkt engasjementet. Det viser stoltheta folk har til nynorsken og lovar godt for framtida, seier vossaordførar Hans-Erik Ringkjøb (Ap) på til Framtida.no.

– Det er utruleg inspirerande å sjå det folkelege engasjementet for prisen og for nynorsken. Det viser at arbeidet kommunane gjer, er viktig for folk. Alle dei fire finalistane er vinnarar på kvar sin måte, og alle fortener ros, seier juryleiar Kvarenes.

LES OGSÅ: Eili Harboe (25) bytta hovudmål: – Det kjennest meir naturleg for meg. Meir personleg på eit vis

Ei bygd for sterke nynorskopplevingar

Voss herad får ros for å spreia nynorsk gjennom næringsliv, reiseliv og spreke kulturtilbod. Prisvinnaren er ikkje berre ei bygd for sterke opplevingar, det er ei bygd for sterke nynorskopplevingar.

Juryen trekkjer også fram arbeidet med og for gode digitale løysingar på nynorsk. Heradet har sagt tydeleg frå til produsentar av digitale plattformer og læremiddel at elevane skal ha nynorske versjonar. Heradet har gjort eit framifrå arbeid som skuleeigar.

– Me vil halda fram me å stilla krav i anbod. Alle nynorskkommunene har innkjøpsmakt. Det handlar om, å vera tydeleg i alle anbod. Di fleire som stiller krav, di lettare er det for leverandørene å få gode læremiddel og hjelpemiddel på nynorsk, seier vossaordførar Hans-Erik Ringkjøb.

LES OGSÅ: Noreg bruker meir pengar på språk enn vegar og forsvar

Statsrådar i kø for å dela ut prisen

Kulturminister Abid Q. Raja delte ut prisen til Voss herad på Nasjonalbiblioteket i Oslo, fredag 30. oktober klokka 12.30.

– Sjølv hadde eg påtvinga fritak frå sidemålsundervisning, fortalde Raja humørfylt då han skulle lesa opp grunngjevinga frå juryen, og bad om orsak for nynorskuttalen sin. 

Difor hadde kulturministeren invitert statsrådkollega og nynorskbrukar Sveinung Rotevatn til å lese opp grunngjevinga.

– Det er to prisutdelingar alle statsrådar gjerne vil vera til stades på. Den eine er nobelprisen. Den andre er årets nynorskkommune, sa Sveinung Rotevatn då han kom opp på scenen – til applaus frå salen.

Kvart år sidan 2009 har Kulturdepartementet og Språkrådet delt ut prisen «Årets nynorskkommune».

LES OGSÅ: Skreiv Noregs beste eksamen på nynorsk

Microsoft opnar for å behalde nynorsk i e-postapp

NPK
-
0
Microsoft opnar for å behalde nynorsk i e-postapp

Det vekte reaksjonar då det var klart at Microsoft vil droppe mellom anna nynorsk og samisk som menyspråk i e-postappen sin. Kulturminister Abid Raja har møtt teknologigiganten, som no opnar for å gjere ei ny vurdering.

– Eg er veldig glad for at Microsoft no seier dei vil gjere nye vurderingar av nynorsk og samisk. No vil eg ta initiativ til eit møte med andre teknologiselskap saman med språkminoritetar for å diskutere kva utfordringar vi ser og kva løysingar som trengst, seier kultur og likestillingsminister Abid Raja (V) til Nynorsk pressekontor.

Språket under press

Nyheita om at Microsoft vil fjerne nynorsk, samisk og 25 andre språk som menyspråk på e-postappen Outlook har fått mange til å reagere. Microsoft vil kutte i menyspråk for at dei ulike appane i programvara Office 365 skal bli betre tilpassa kvarandre.

Raja fryktar denne utviklinga er med på å svekkjer det norske språket.

– Norske språk er under press frå utlandet og nynorsken er under press igjen frå bokmål. Dersom minoritetsspråk forsvinn frå mobilen og dei teknologiske duppedittane vi brukar i kvardagen ikkje kjem på nynorsk, så vil det presse språket vekk frå folk sin kvardag, seier Raja.

Kultur og likestillingsminister Abid Raja vil no invitere til språkmøte med fleire teknologiselskap. Foto: Anne Sigrid Hundere / Nynorsk pressekontor

Ber Microsoft snu

Når store delar av arbeidskvardagen går føre seg digitalt, vil dette også kunne påverke kommunar og fylke. Nynorskfylka Møre og Romsdal og Vestland har gjennom fylkestinget vedteke at dei vil kjempe for at Microsoft skal snu.

– Vi ber Microsoft om å ombestemme seg. Språket er ein viktig del av identiteten vår, spesielt når vi no blir heildigitaliserte i kvardagen vår, sa Trude Brosvik, gruppeleiar i Vestland KrF, til NRK i juni.

Microsoft: – er engasjert i å styrke det norske språket

Shazhad Rana er teknologidirektør i Microsoft Norge. Han er positiv til eit samarbeid med offentlege språkaktørar og andre teknologiselskap for å sikre språkmangfaldet.

– Vi er engasjerte i å styrke det norske språket og kulturarven i ein digital kontekst. Dersom vi ikkje gjer noko, er det fare for at det forsvinn. Men dette er eit løft vi må gjere i fellesskap med andre, Microsoft aleine kan ikkje gjere det, seier Rana til Nynorsk pressekontor.

Abid Raja og
Kristine Beitland, direktør for samfunnskontakt i Microsoft, kultur- og likestillingsminister Abid Raja og Shazhad Rana, teknologidirektør i Microsoft Norge deltok på møtet, i tillegg deltok distrikts- og digitaliseringsminister Linda Hofstad Helleland digitalt. Foto: Anne Sigrid Hundere / Nynorsk pressekontor

Forstår reaksjonane

Han trur også mykje handlar om bevisstgjering rundt språket.

– Outlook på Iphone har ikkje støtte for nynorsk. Vi testa ut om det ville få brukarar om vi gjorde det tilgjengeleg på nynorsk, noko som enda med 457 nynorskbrukarar. Det viser at det også krevst ei bevisstgjering om bruken av nynorsk.

– Kva tenkjer du om reaksjonane de har fått på endringa i menyspråk?

– Dei er forståelege om folk har trudd at vi fjernar nynorsk og hindrar moglegheita til å skrive nynorsk. Det er ikkje det vi gjer, det er menyane som vil vere på bokmål, seier Rana.

Dialog med språkaktørar

Kulturminister Abid Raja lovar å setje Microsoft i dialog med Nasjonalbiblioteket, Språkrådet og Språkbanken.

– Vi kan ikkje påleggje teknologiselskapa å gjere dette, men vi håper dei er sitt samfunnsansvar bevisst. Microsoft har sagt at dei vil gjere ei ny vurdering, men at det er teknologiske utfordringar dei ikkje klarer å løyse aleine.

Mållaget krev at nynorsken blir sikra i digitale læremiddel

Svein Olav B. Langåker
-
0
Mållaget krev at nynorsken blir sikra i digitale læremiddel

Noregs Mållag krev at regjeringa sikrar nynorsken og sårbare nynorskelevar i den nye opplæringslova. Mellom anna meiner det digitale læremiddel på nynorsk må sikrast.

Det var eitt av dei viktigaste punkta på agendaen då Noregs Mållag i helga var samla til andre del av det digitale landsmøtet sitt i 2020. Første del av landsmøtet blei gjennomført i vår. Då blei det mellom anna gjennomført val av tillitsvalde og Peder Lofnes Hauge blei vald som ny leiar i organisasjonen.

– Møtet gjekk overraskande bra. Eg er både glad og letta no når vi er ferdige. Det er klart det var nokre digitale utfordringar ute i heimane til delegatane, men vi greidde å løyse dei aller fleste. Alt av voteringar og liknande fungerte så godt som det lèt seg gjere, fortel leiar Peder Lofnes Hauge i Noregs Mållag til Nynorsk pressekontor.

Regjering og Storting må på bana

Til våren kjem regjeringa med forslag til ny opplæringslov. Mållaget og Lofnes Hauge er klare på kva ønskjer dei har for den nye opplæringslova.

– Dei viktigaste sakene for oss i den nye opplæringslova er å lovfeste retten til å gå i eigen nynorskklasse på ungdomsskulen og sørgje for at den digitale læremiddelsituasjonen også blir bra for nynorskelevar, seier mållagsleiaren.

Han meiner situasjon ute i nynorske klasserom i dag er heilt uhaldbar.

– Dei aller fleste digitale læremidla finst berre på bokmål eller engelsk. Det går utover lese- og skriveopplæringa til nynorskelevane. Det håpar vi regjering og Storting vil ta ansvar for å gjere noko med. Dei bør både stille krav til dei som utviklar læremiddel, men òg lovfeste at digitale læremiddel skal omfattast av parallellitetskravet, som allereie eksisterer for trykte læremiddel, seier Lofnes Hauge.

I ei pressemelding trekker òg Mållaget fram at ein i ny opplæringslov må halde på retten til skulemålsrøystingar og få på plass ei reell tilsynsordning som passar på at språkrettane i skulen ikkje blir brotne.

Jobbar inn mot alle parti

Mållaget vil både jobbe inn mot regjeringa, men og mot dei ulike partigruppene for å få gjennomslag for krava sine.

– Regjeringa kjem med forslaget til ny opplæringslov i vår. Akkurat no har vi størst trykk inn mot Kunnskapsdepartementet og Guri Melby, og vi har store forventingar til at i alle fall dei to hovudsakene våre blir ein del av lovforslaget, seier Lofnes Hauge.

I tillegg vil målorganisasjonen drive ordinært arbeid opp mot partigruppene.

– Vi skal ha eit stortingsval før ny opplæringslov skal behandlast i Stortinget. Så vi jobbar for å få flest mogleg av partia til å ta dette inn i valprogramma sine.

Diskuterte språklova

Under landsmøtet blei òg språklova diskutert.

– Språklova skal behandlast i Stortinget i haust. Vi var litt skuffa i mai då regjeringa kom med framlegget sitt. Vi hadde håpa at den skulle vere enno meir offensiv på vegner av nynorsken, seier Lofnes Hauge.

– Dei viktigaste endringane vi håpar å få til i stortingsbehandlinga, er at ein skal halde på kravet om at statstilsette må kunne skrive nynorsk. I tillegg ønskjer vi strengare språkreglar i dei nye fylkeskommunane. Vi meiner òg at denne lova bør ha sanksjonar slik at det skal straffe seg å bryte språkreglar som staten vedtar, avsluttar mållagsleiaren. (©NPK)

Teater Vestland klare for storpremiere

NPK
-
0
Teater Vestland klare for storpremiere

31. oktober er det er duka for storpremiere på Teater Vestland. Stykket heiter «Frakt under havet», er skrive av Arthur Miller, og tek oss med 70 år tilbake i tid.

Handlinga i «Frakt under havet» går føre seg blant italienske immigrantar i Brooklyn i New York på 1950-talet, og fortel om det å vere ny i eit land. Noko som er like aktuelt i dag.

På 1950-talet var den frie immigrasjonen til Amerika stogga, men nauda i Italia dreiv likevel mange til å reise over havet for å bli smugla inn.

– Dei illegale immigrantane vart kalla «submarines», altså undervassbåtar. Det er forklaringa på den norske tittelen på stykket, «Frakt under havet», seier teatersjef Bodil Kvamme i ei pressemelding.

– Tittelen kan også ymte frampå om at flyktningar og migrantar har med seg noko meir enn det som reint fysisk blir lagt i reisekista. Dei har med seg ein heil kultur, og dei blir ofte ståande i spennet mellom å halde på eigne tradisjonar og å ta opp i seg nye, held ho fram.

– Vi gler oss enormt til å møte publikum, seier teatersjef i Teater Vestland, Bodil Kvamme. Det er første gong på fem månader at teateret skal møte eit levande publikum frå scena. Kvamme presiserer at dei følger alle smittevernreglar under turneen. Foto: Espen Nyttingnes

Kjærleiksdrama

I stykket møter vi familien Carbone, som bur i eit italiensk område i Brooklyn. Når dei går med på å huse to illegale immigrantar frå heime i Italia, blir niesa i huset stormforelska i den eine immigranten, Rodolpho. Dette likar onkelen hennar dårleg. Han endar med å prøve å drepe Rodolpho, og overbeskyttar niesa.

Stykket er basert på ei sann historie, er rekna som ein av dei store klassikarane og vart skrive av Arthur Miller med originaltittelen «A view from the bridge».

Opptatt av kva det vil seie å vere framand

Teateret har henta inn Bentein Baardson som regissør på stykket. Han er sjølv innvandrar, men har reist motsett veg.

– Eg er fødd i Brooklyn i det norske innvandrarmiljøet, og då eg kom til Noreg som barn, opplevde eg at det ikkje berre var språket som var forskjellig, men tenkinga også. Sidan har eg alltid vore opptatt av kva det vil seie å vere framand i ein ny kultur, seier regissøren. I tillegg til regien på «Frakt under havet», er han òg aktuell med framsyninga «Slåttekar i himmelen» om dei som utvandra frå Norge til Amerika.

Det er fjerde gong han har regi på «Frakt under havet», og tidlegare har han tatt med seg familien Carbone til Stavanger og Oslo.

– Eg har vore gripen av dette stykket heilt sidan eg blei kjent med det mot slutten av 1960-talet, seier Baardson i pressemeldinga.

Reidun Melvær Berge speler niesa som blir stormforelska i den eine av immigrantane frå Italia. Foto: Espen Nyttingnes / Teater Vestland

Dei store klassikarane, på nynorsk

På scena står sju skodespelarar og tre statistar. Kyrre Eikås Ottersen har rolla som Eddie, Idun Losnegård speler kona Beatrice, og Reidun Melvær Berge speler niesa Catherine. Stykket er omsett av Ola E. Bø, og Krystian Myska står for lyssettinga.

– Eg håper spesielt at menn vil komme og sjå stykket. Det er masse ein kan kjenne seg igjen i og ein sjanse til å sjå mannsrolla utanfrå, seier skodespelar Kyrre Eikås Ottersen.

Teatersjef Kvamme, som òg er dramaturg på stykket, synest det er viktig at publikummet hennar får oppleve dei største klassikarane, og det på nynorsk.

– «Frakt under havet» tar opp dagsaktuell tematikk som generasjonsmotsetningar, kulturkonfliktar, æresdrap, illegal innvandring og to unge menneske sin forbodne kjærleik, seier teatersjef Bodil Kvamme.

Speleplan:
31.10 Førde – premiere, 1.11 Førde, 5.11 Sogndal – turnépremiere, 6.11 Sogndal, 10.11 Os, 12.11 Etne, 14.11 Stord, 18.11 Florø, 21.11 Åsane, 25.11 Sandane, 28.11 Førde, 29.11 Førde

(©NPK)

(©NPK)

Graveprosjekt for lokalaviser skal undersøke sentraliseringa i Noreg

NPK
-
0
Graveprosjekt for lokalaviser skal undersøke sentraliseringa i Noreg

Landslaget for Lokalaviser (LLA), NRK og Senter for undersøkande journalistikk (Sujo) går saman om eit felles prosjekt der dei skal undersøke kvifor befolkninga blir stadig meir sentralisert.

– Dette er noko av det mest spanande eg har vore med på, og det kjem til å bli viktig for alle lokalavisene våre, seier generalsekretær i LLA, Tomas Bruvik, til Medier24.

Målet med samarbeidsprosjektet, er å bruke datamateriale frå forsking på migrasjon til finne ut kvifor vi blir stadig meir sentraliserte, trass i at det i mange år har vore stor politisk vilje på tvers av ulike regjeringar, til å halde oppe befolkninga i heile landet.

Prosjektet vart presentert under LLAs digitale konferanse torsdag. NRKs prosjektredaktør for undersøkande journalistikk, Lars Kristiansen, peika på at desse tre organisasjonane passar godt til å samarbeide om dette. Han trekte fram NRKs storleik og ressursar som deira styrke, og at lokalavisene har både ein unik nærleik til og kompetanse om distrikta. Han er òg glad for at senter for undersøkande journalistikk er med.

– Det blir utruleg fint å ha dei med på dette. Dei gir eit skin av akademia over «røvarfaget» vårt, og skal coache oss gjennom arbeid med dette i kvardagen. Det har dei vore kjempegode på, både i NRK og i store og små mediebedrifter i Noreg.

Som del av prosjektet vil det bli arrangert «verkstad» for alle fasane ved ei gravesak, både i starten, i mellomfasen og like før publisering. Det vil òg bli arrangert kurs der deltakarane vil få undervisning av ekspertar i offentleg administrasjon, og der det også vil bli diskutert andre journalistiske verktøy og metodar. (©NPK)

Kåringa av Årets nynorskkommune har tatt heilt av – over 75.000 har røysta

Svein Olav B. Langåker
-
0
Kåringa av Årets nynorskkommune har tatt heilt av – over 75.000 har røysta

Hard kniving mellom Kvinnherad og Voss i toppen av den uoffisielle avrøysinga til Framtida.no.

Kvinnherad leier førebels i den uoffisielle avrøystinga om kven som bør bli Årets nynorskkommune i år. Kommunen har fått over 32.000 stemmer, over dobbelt så mange som det er innbyggjarar i Kvinnherad.

– Fantastisk kjekt. Nynorsken står veldig sterkt i Kvinnherad, og er ein vesentleg del av identiteten vår. Det store engasjementet viser at nynorsken er viktig for veldig mange, seier Kvinnherad-ordførar Hans Inge Myrvold (Sp) på telefon til Framtida.no.

Kvinnherad-ordførar Hans Inge Myrvold er strålande nøgd med nominasjonen til prisen Årets nynorskkommune. Foto: Sp

Han meiner det er eit historisk sus over det heile. Fjelberg, som no er ein del av nye Kvinnherad kommune, var den første nynorskkommunen i landet.

Ordføraren tilbakeviser at det er nokon koordinert stemmeaksjon frå Rådhuset som har gjeve kommunen så mange stemmer.

– Eg ser at det er veldig mange som har delt saka til Framtida.no der det gjekk an å stemma, og så har dette spreidd seg veldig. Det gjer det berre endå meir gledeleg, seier ordførar Hans Inge Myrvold.

Blir passa på av Linda Eide

På ein god andreplass i avrøystinga ligg Voss herad. Ordførar Hans-Erik Ringkjøb (Ap) synest det er artig med det sterke engasjementet for prisen.

Vossaordførar Hans-Erik Ringkjøb (Ap) seier kommunen jobbar for å pressa leverandørar å få meir nynorsk digitalt. Foto: Voss herad

– Dialekt og det å skriva nynorsk står veldig sterkt i Voss. Det skal ikkje mange bokmålsorda til før reaksjonane kjem, seier han.

Sjølvaste Linda Eide frå Eides språksjov på NRK er blant dei som passar på språket i heimkommunen, og ordføraren seier ho «piskar» dei på å passa på språket.

Nye Voss herad blei til ved nyttår då Voss slo seg saman med Granvin herad.

– Me har sett fokus på nynorsk i den nye kommunen, og neste veke har me masse folk som skal på kurs i sakshandsaming på nynorsk, seier Ringkjøb.

LES OGSÅ: Noreg bruker meir pengar på språk enn vegar og forsvar

Det er juryen på vegner av Kulturdepartementet som kårar Årets nynorskkommune, men det er enno mogleg å stemma på kven du meiner fortener prisen i den uoffisielle avrøystinga til Framtida.no.

Margrethe Kvarenes har leia juryen som i år har lagt ekstra merke til kommunar med godt nynorskarbeid i møte med koronapandemien. Foto: Moment Studio

Språkrådet: – Nydeleg

Juryleiar Margrethe Kvarenes er strålande nøgd med engasjementet.

– Det er nydeleg med eit slikt engasjement, og veldig bra for nynorsken. Det viser at engasjementet for nynorsken ikkje berre finst i kommuneadministrasjonen, men at det kjem frå folket i kommunane. Det er ikkje berre politikk, men viser eit faktisk ønskje og behov blant folk.

Kvarenes synest dei fire finalistane verkeleg fortener all heider, og understrekar at dei alle er veldig sterke kandidatar. Ho har vore juryleiar i tre år, og har sett ei veldig god utvikling for prisen i løpet av dei seks åra Språkrådet har hatt ansvar for prisen.

– Det er veldig inspirerande og bra for nynorsken, seier ho.

LES OGSÅ: Fire finalistar til Årets nynorskkommune

God praksis på fleire frontar

I pressemeldinga frå Språkrådet sist veke står det at Hareid kommune og Kvinnherad kommune utmerkjer seg særleg i arbeidet med integrering og opplæring. Kvinnherad kommune er ein føregangskommune i arbeidet med nynorskopplæring for vaksne innvandrarar. I Hareid kommune får arbeidsinnvandrarar no tilbod om gratis nynorskopplæring.

Sunnfjord kommune har vore særs aktiv med nynorsk klarspråksarbeid. Voss herad har sett den digitale røynda på dagsordenen og har arbeidd aktivt for at digitale plattformer og læremiddel i kommunen skal vera på nynorsk. I Sunnfjord og Voss gjer dei også mykje godt nynorskarbeid som når langt utover kommunegrensene.

Prisen for Årets nynorskkommune vil bli delt ut av kulturminister Abid Q. Raja på Nasjonalbiblioteket i Oslo 30. oktober, klokka 12.30.

LES OGSÅ: Skreiv Noregs beste eksamen på nynorsk

Norsk språk held stand på internett

Svein Olav B. Langåker
-
0
Norsk språk held stand på internett

Målt mot dei store verdsspråka er bokmål og nynorsk lite brukte på internett, men undersøkingar gjennom meir enn 20 år viser at norsk held stand. Det skriv Ottar Grepstad i boka Språkfakta 2020.

– Det ser ut til at engelsk over tid er blitt mindre dominerande på internett. I 1999 var om lag 72 prosent av alle tekstar på internett på engelsk. I 2020 hadde dette minka til 60 prosent, påpeikar Ottar Grepstad i ei pressemelding i samband med utgjevinga av Språkfakta 2020.

Russisk var språket som auka mest i bruk, frå 1 prosent i 1999 til 9 prosent i 2020. Globalt er dette skiftet på så få år den største endringa i det språklege styrkeforholdet som har vore dokumentert det siste hundreåret.

Bokmål 35. plass i verda

Ottar Grepstad står bak Språkfakta 2020. Foto: Sara Berntsen / Samlaget

På lista over språk etter tal daglege brukarar er norsk (bokmål og nynorsk) språk nr. 171 i verda. I digital bruk er derimot norsk bokmål rangert som nr. 35 i Språkfakta 2020.

Facebook kan i 2020 tilby 111 språkversjonar, mellom dei både nynorsk og bokmål. Google og Google Translate er tilgjengeleg på 109 språk, mellom dei bokmål. Microsoft Office å finne på 87 språk, og 2 av dei var bokmål og nynorsk.

3 prosent nynorsk

Gjennom prosjektet Språkfakta har Ottar Grepstad kartlagd systematisk den digitale bruken av nynorsk og bokmål på norskspråklege nettstader like sidan 1997. Stoffmengda auka eksponensielt utover på 2000-talet, på bokmål så vel som på nynorsk. Stoff på nynorsk låg mellom 4 prosent i 1997 og 3 prosent i 2020. Aldri før har så mykje stoff på norsk – bokmål så vel som nynorsk – vore så tilgjengeleg for så mange. Det har truleg mest å seie for nynorskbrukarane, men det er også viktig for bokmål under presset frå engelsk.

Dei fleste medieverksemdene publiserer meir stoff på nynorsk enn statsorgan gjer. Mest nynorsk bruker NRK, Yr, Bergens Tidende, Stortinget og Firda. Viktigast for digitalt stoff på nynorsk er NRK.no. Av 21 000 artiklar i 2019 var 4000 eller 18 prosent på nynorsk. I 2011 publiserte NRK.no derimot 88 000 artiklar, og av dei var 14 000 (16 prosent) på nynorsk.

Stort arbeid

Med Språkfakta 2020 avsluttar Ottar Grepstad eit forskings- og dokumentasjonsprosjekt som tok til i 1997. No er faktum, forteljingar og dokument frå godt over 10 000 kjelder oppsummerte i ei trykt bok på 730 sider og ei e-bok med 1080 tabellar og figurar på 1777 sider. Eit eksklusivt samarbeid med forskingsinstitusjonen SIL International i Dallas har gjort det mogleg å vise internasjonale utviklingstrekk og kople desse til språksituasjonen i Noreg.

Noreg bruker meir på språk enn på vegar og forsvar

Svein Olav B. Langåker
-
0
Noreg bruker meir på språk enn på vegar og forsvar

I 2018 brukte stat, fylke og kommunar 96 milliardar til norsk skriftkultur. Det var meir enn det staten brukte til saman på vegar og forsvar.

I 2018 brukte stat, fylke og kommunar om lag 95,9 milliardar til tiltak som alle hadde noko å seie for utvikling og bruk av norsk skriftkultur, ifølgje Språkfakta 2020.

Då er ingen private midlar rekna med, heller ikkje urfolksspråk og historiske minoritetsspråk, og ikkje offentlege investeringar, så skriftkultur i Noreg er endå større enn dette.

Same året gjekk 35,4 milliardar til vegbygging og 54,9 milliardar til forsvar. Samla utgifter til vegar og forsvar var altså mindre enn utgiftene til skriftkultur.

Mest til skule og utdanning

Ottar Grepstad, som har gitt ut Språkfakta 2020 har kome fram til at 75 prosent gjekk til tiltak på bokmål, 12 prosent tiltak på nynorsk og 13 prosent var språkblanda tiltak.

Dette er dei tre største skriftkulturpostane:

  • Norskopplæring i grunnskule og vidaregåande skule: 23,6 milliardar
  • Høgare utdanning i norsk og til forsking: 16,7 milliardar
  • Tilbod på norsk i barnehagane: truleg 10,7 milliardar

Kommunar og fylkeskommunar vel 52 prosent av utgiftene til å halde oppe og utvikle vidare norsk skriftkultur. Mykje av dette kom gjennom overføringar frå staten til kommunane.

– Denne systematiske utviklinga av norsk skriftkultur er med og forklarer kvifor dei to norske språka internasjonalt går for å vere mellom dei hundre mest vitale skriftspråka i verda, seier Ottar Grepstad i ei pressemelding.

LES OGSÅ: «To jamstilte skriftspråk, men berre i teorien!»

Nesten like mange bruker nynorsk i 2020 som i 1950

Ottar Grepstad er aktuell med Språkfakta 2020. Foto: Sara Berntsen, Samlaget

Grepstad er oppteken av å forklare korleis Noreg med 0,07 promille av innbyggjarane i verda blei staten med to av dei hundre mest vitale språka i verda.

Mest av alt handlar det om eit samspel over tid mellom folkevalde, folkelege rørsler og ei sterk offentleg forvaltning, meiner han.

I 1950 skreiv om lag 2,1 millionar nordmenn i skulepliktig alder eller eldre bokmål
privat. I 2020 er bokmål førstespråket for vel 4,4 millionar som er 6 år eller eldre. I det same tidsrommet gjekk nynorskbrukarane frå å utgjere 700.000 til no å vere ein stad mellom 548.000 og 638.000.

– Etter alt av sentralisering, demografiske endringar og skiftande status for det å
bruke nynorsk er nynorskbrukarane framleis merkverdig mange, seier Grepstad.

FAKTA OM SPRÅKFAKTA 2020:

  • Trykt bok på 730 sider og e-bok på 1777 sider med stoff frå over 10 000 kjelder
  • Den einaste oppdaterte og samla dokumentasjonen av språk i Noreg
  • Forklarer kvifor nynorsk og bokmål er mellom dei hundre mest vitale språka i verda
  • Fyldig engelsk samandrag med stoff som til no berre har vore tilgjengeleg på norsk
  • Utgitt med støtte frå Kulturdepartementet.
  • Eit eksklusivt samarbeid med forskingsinstitusjonen SIL International i Dallas har gjort det mogleg å vise internasjonale utviklingstrekk og kople desse til språksituasjonen i Noreg.

LES OGSÅ: Andrea (17) får målpris for å kjempe for nynorske lærebøker: – Trudde det skulle vere likestilt på skulen

Andrea Hebnes Tobekk fekk Rogaland Mållags Målpris 2019. Foto: Privat

Vestland krev lærebøker på nynorsk

NPK
-
0
Vestland krev lærebøker på nynorsk

Hovudutval for opplæring og kompetanse i Vestland krev lærebøker på begge målformer til same tid og til same pris. Fleire av dei vidaregåande skolane i fylket manglar lærebøker og læremiddel på nynorsk i nokre fag.

Sp, A, FNB, Frp, H, MDG, SV og R foreslo fråsegna, som vart samrøystes vedteken. Fråsegna blir sendt til forlag og andre produsentar av læremiddel, skriv fylkeskommunen.

Fråsegna viser til innføring av fagfornyinga frå skuleåret 2020/21 om produksjon av nye lærebøker og andre læremiddel. I opplæringslova står det at grunnskulen og vidaregåande opplæring, med nokre få unntak, berre kan bruke lærebøker og andre læremiddel som ligg føre på begge målformer til same tid og til same pris.

Nokre vidaregåande skolar melder i haust om at det har vore problematisk å få tak i lærebøker på nynorsk. Hafstad vidaregåande skule er eitt døme. Dei manglar naturfagbøker på nynorsk.

Sterkt uroa

Hovudutval for opplæring og kompetanse er sterkt uroa over at nynorskelevar ikkje får læremiddel på eiga målform.

Ved innføringa av den nye læreplanen er situasjonen igjen at nynorskelevar opplever at lærebøker på nynorsk ikkje ligge føre til same tid som bokmålsutgåver. Dette er noko hovudutval for opplæring og kompetanse ikkje kan godta, skriv Vestland fylkeskommune.

Vil ha statlege språkjobbar til Bergen

NPK
-
0
Vil ha statlege språkjobbar til Bergen

Eit samrøystes fylkeskulturutval i Vestland vedtok torsdag eit krav om at Språkrådet vert flytta frå Oslo til Bergen, etter eit benkeforslag frå Kari Sørensen Bernardini (Ap), skriv NRK.

Språkrådet er ein statleg etat som skal sørge for at norsk språkpolitikk blir sett ut i livet. Dei har alltid halde til i hovudstaden, men no manar vestlandspolitikarane igjen til kamp for å ei flytting til Bergen.

– Det er ingen grunn til at vi ikkje skal breie desse statlege arbeidsplassane godt utover. Eg trur at kompetansen dei vil finne i Bergen kjem til å ta vare på Språkrådet sine behov, seier Kari Sørensen Bernardini til NRK.

Ved fleire høve tidlegare har det blitt kravd ei flytting av Språkrådet, men desse forsøka har blitt stoppa. Det er i dag om lag 40 tilsette i Språkrådet.

Direktør i Språkrådet, Åse Wetås, viser til at lokalisering av statlege verksemder er eit politisk spørsmål.

– Så det er det andre enn eg som avgjer. Eg er ikkje kjend med denne fråsegna, men eg håpar ho byggjer på god relevant kjennskap til organisasjonen og arbeidsoppgåvene våre, kommenterer Wetås på Twitter. (©NPK)

Fem bibliotek kan bli nynorskfyrtårn

Svein Olav B. Langåker
-
0
Fem bibliotek kan bli nynorskfyrtårn

På landsmøtet i Noregs Mållag i helga lanserer direktør i Nynorsk kultursentrum Per Magnus Finnanger Sandsmark ei ny satsing på nynorskformidling i biblioteka.

I det førebuande arbeidet til den nye språklova skriv regjeringa at dei vil hindra språkbyte frå nynorsk til bokmål i dei områda der nynorsk er under særleg press. Nynorskbrukarar aust og sør i landet møter mindre nynorsk utanfor skuleverket enn dei gjer i Vestland og Møre og Romsdal.

– Derfor etablerer me ei ordning for pilotbibliotek for nynorsk i kommunar med nynorskelevar. Dette gjer me i Innlandet, Viken, Vestfold og Telemark, Agder og Rogaland, seier Sandsmark i ei pressemelding.

Vil styrkja språkleg sjølvtillit

I desse områda ser ungar og vaksne med nynorsk som førstespråk oftare bokmål enn nynorsk. Nynorsk kultursentrum vil vera med på å styrkja den nynorske sjølvtilliten i lag med lokale folkebibliotek.

– Dei kjenner lokalsamfunna. Me kan nynorsk skriftkultur. Saman kan me styrkja nynorsken, og på den måten sikra det språklege mangfaldet i landet vårt, seier direktøren vidare.

Pilotbiblioteka får arrangement for både barn og vaksne på turné, opplæring i formidling av nynorsk språk og litteratur. Nynorsk kultursentrum vil også samarbeida med biblioteka om utvikling av utstillingar om ulike tema.

Det vert sett av midlar til fem pilotbibliotek det første året og det vert mogleg å søkje på ordninga tidleg på nyåret. Nynorsk kultursentrum driv Ivar Aasen-tunet i Ørsta, Olav H. Hauge-senteret i Ulvik, nynorskformidling på turné i heile landet gjennom Den kulturelle skulesekken.

Faste bibliotekturnéar

Frå nyttår har stiftinga faste bibliotekturnear til alle kommunar i Møre og Romsdal og store delar av Vestland fylke.

I 2021 etablerer stiftinga Vinje-senteret for dikting og journalistikk i Vestfold og Telemark, og etablerer ordninga med pilotbibliotek.

– Då vert vi endå tettare på fleire folk i heile landet. Nynorsk er ideen om at me kan vera ulike i lag, på tvers av geografiske grenser. Det vil me arbeida for å realisera, avsluttar Sandsmark.

LES OGSÅ: Biblioteka opplever meir positive haldningar til nynorsk

1...242526...370Side 25 av 370

LNK.NO

KONTAKT LNK:

Dagleg leiar Svein Olav B. Langåker, 948 75 365

post@lnk.no

 

Ved å bruka LNK.no aksepterer du bruk av informasjonskapslar.

Les meir om personvernpolitikken vår!

TAKK FOR STØTTA