Er lågmoms det som skal til? Redaktørane i dei to største nettavisene i Noreg likte dårleg då Norsk Målungdom hjelpte dei med å laga eigne versjonar av avisene maskinelt omsett til nynorsk. Dagbladet-redaktør Lars Helle blei så oppøst at han stoppa nynorskdb.no på mindre enn eit døger. Eigentleg burde han berre vera nøgd. Kvar ekstra annonsevising som stuntet bidrog til, førte til ekstra inntekter for Dagbladet.
«Identitet». «Tradisjon». «Dette er noko me har bestemt». Det var dei beste forklaringane dei kunne koma opp med på spørsmålet om kvifor deira eigne journalistar ikkje får bruka nynorsk på jobben. Ikkje heilt ukjent argumentasjon for andre mørkemenn – som tek avgjersler på vegne av andre i krikar og krokar elles i samfunnet. Men sidan dei ikkje klarar å finna andre argument, så er det kanskje ikkje så gale likevel? Ein gong må vel trollet sprekka?
Monster-motstanden mot nynorsk i riksavisene, er om lag like gamal som avisene, eller nynorsken for den del. Men måten me kommuniserer på har endra seg. Avstadane har blitt kortare. Nettavisene til Dagbladet og VG har fleire lesarar enn papirmødrene sine. Dei er også vorte meir riksaviser. Enno er hovudstaden verdas navle, men også i fleire lokalsamfunn spreidd ut over heile Noreg er VG Nett det mest lesne mediumet – og tovegskommunikasjonen mellom lesarane aukar. Då er det litt merkeleg at dei ikkje kan godta begge dei to offisielle målformene i kongeriket Noreg. Viss dei verkeleg har ambisjonar om å vera riksaviser og kommunisera med lesarane sine, meiner eg.
For to år sidan hoppa fleire redaktørar ut og ropa om åtak på ytringsfridomen. Friske takter frå Språkrådet føreslo å bruka økonomiske verkemiddel for å la avisjournalistane få bruka begge dei offisielle norske målformene. Det byrja med at bokmålsbrukar og tidlegare radiodirektør i NRK, Tor Fuglevik, føreslo å knyta momsfritaket til avisene til bruk av begge målføra. Aviser som nektar bruk av begge målformer burde mista pressestøtta, både når det gjeld direkte pressestøtte eller momsfritaket.
Kulturdepartementet skal no handsama tilrådingane frå Mediestøtteutvalet. Eit lite juleønskje er nokre nærmare vurderingar om forslaget til Fuglevik. Dersom departementet til dømes kjem fram til lågmoms for nettavisene, så kunne det vore heilt fint om dei knytte dette til om den enkelte riksavis tillét begge målformene eller ikkje. Når norske aviser får pressestøtte som momsfritak er det for å fremja presseideal som fri informasjon, debatt og samfunnskritikk. Men det er også for å fremja det norske språket – i begge sine offisielle målformer. At osloredaktørane ikkje forstår dette har lite med toleranse og mangfald å gjera. Det kunne jo vera kjekt å sjå om ei gulrot som lågmoms kunne endra på dette?
Svein Olav Langåker er prosjektleiar i nettavisa Framtida.no
