– Vår oppgåve er å lage ei enklare og strammare norm for nynorsk, seier leiar i rettskrivingsnemnda Grete Riise.
I September 2009 bad Kulturdepartementet Språkrådet om å setje i gang ein gjennomgang av nynorskrettskrivinga. Dette arbeidet skal vere tufta på utgreiinga om nynorsknormen som kom i 2002, språkmeldinga frå 2008 og drøftinga av den i Stortinget våren 2009.
– Det skal bli lettare å vere nynorskbrukar, samstundes som det skal bli eit tydelegare språk for dei som bruker nynorsk som sidemål, seier Riise og viser til at ein i motsetnad til forslaget frå 2002 no har eit mål om å lage ein norm utan sideformer.
– Me skal både oppheve skiljet mellom hovud- og sideform og avgrense valfridomen. Dei valfrie formene som blir ståande att, blir jamstelte. Men me kan ikkje ta bort alt, ein må framleis kunne velje mellom a – infinitiv og e– infinitiv, eller til dømes mellom vi og me. Å finne ut kva vi skal ta ut og kva som må vere med vidare, blir vanskeleg. Men folk skal ikkje måtte lære å skrive på nytt, det er ikkje det som er målet.
Vil ha innspel
Den nye nynorsknorma skal byggje på eigen grunn. Målet er verken å nærme seg bokmålet eller fjerne seg frå det. Det dei derimot skal ta omsyn til, er kva som faktisk blir brukt av nynorskbrukarane i dag. I tillegg skal nemnda ta omsyn til talemålsgrunnlaget, mykje brukte former og ord, geografisk spreiing og skriftspråktradisjonar. Nemnda vil difor legge ned eit stort arbeid i å kartlegge nynorskbruken, både i aviser, kommunar, offentlege kontor og ute blant folk flest. Blant anna er nemnda i ferd med å registrere språket på nettsidene til dei fire fylkesmennene som har nynorsk tenestemål, i fem kommunar som dei har valt ut i samarbeid med LNK , og dei vonar å få tilgang til eksamensoppgåver frå skuleelevar både i hovudmål og sidemål.
– Me har lange tradisjonar med nynorsk som skriftspråk og det store nynorske tekstkorpuset som inneheld avisspråk, skjønnlitterært språk, tekstar for born og fagspråk å hente kunnskap frå.. Her kan me sjå kva språk som eigentleg blir brukt, meiner Grete Riise.
Nemnda har også oppretta ein eigen nettstad på Språkrådet sine nettsider der dei inviterer til innspel frå alle som har meiningar om dette og der dei vil legge ut vedtak og høyringsfråsegner etter kvart. Det er også ein del av mandatet frå Språkrådet at arbeidet skal gjennomførast i ein open og inkluderande prosess.
– Så langt eg veit, er det første gangen det blir lagt opp på ein slik måte. Me håpar jo organisasjonar som til dømes LNK vil kome med innspel me kan legge ut her.
Rettskrivingsnemnda vil og snakke med viktige språknormerarar om faktisk språkbruk og forventningar til den nye norma. Til no har dei vore hjå Språkverkstaden i Bergen, Dag og Tid, Samlaget og Nynorsk Pressekontor.
– Mange har jo sin eigen rettskrivingsnorm som dei må justere på etter at dette arbeidet er ferdig, seier Riise som legg vekt på at språkinteressa er stor og at rettskrivingsnorma er viktig for mange.
Ei felles norm
Nemnda skal legge fram ei ferdig innstilling seinast 1. april 2011, 21. februar blir det også eit ope høyringsmøte. Språkrådet skal behandle innstillinga i mai 2011, og dei håpar ei ny norm kan gjelde alt frå skulestart i 2012. Då må ordlistene vere klare i nye og reviderte utgåver.
– Det er fyrst og fremst offentlege tilsette, lærebokforfattarar, lærarar og skuleelevar som må fylgje norma. At dei kan halde seg til ei tydelegare norm vil truleg gjere det lettare å skrive rett, trur Riise.
Det lettaste blir å ta vekk former folk ikkje brukar eller knapt veit eksisterer. Visste du forresten det er lov å skrive kjemer? Det trur eg ikkje mange vil sakne om den forsvinn. Mange lengtar også etter å til dømes redusere talet på måtar det går an å skrive mogleg. I dag er det seks ulike måtar. No er spørsmålet; kor mange måtar må me ha for å skrive mogleg. Ein, eller kanskje to.
Leiar i nemnda, Grete Riise (62) er nettredaktør hjå Fylkesmannen i Hordaland. Med seg har ho førsteamanuensis Unn Røyneland (43) som arbeider ved Universitetet i Oslo og ved Høgskulen i Volda, Journalist Ragnhild Bjørge (32) som er journalist og reportasjeleiar i NRK Dagsnytt, lærar Karin Magnetun (46) frå Torpo barneskule, lektor og forfattar Tore Elias Hoel (56) frå Bodø videregående skole, redaktør Svend Arne Vee (42) i lokalavisa Firdaposten i Florø og prosjektdirektør Åse Wetås (37) i Norsk Ordbok 2014. Sekretær for prosjektet er ordlisteredaktør og språkrettar Aud Søyland (55).
