– Dei språklege skilnadene aukar i Noreg, og det er bra, sa direktør Ottar Grepstad i Ivar Aasen-tunet då han nyleg lanserte «Språkfakta 2010».
Denne kartlegginga er den mest omfattande dokumentasjonen av språk i Noreg som nokon gong har vore laga.
– Innbyggjarane kjem frå over 200 land, og skulane har det siste tiåret undervist i over 180 ulike språk, sa Grepstad. – Engelsk pressar mot bokmål i næringsliv og underhaldning, og bokmål pressar mot nynorsk på dei fleste områda. Bruken av nynorsk er likevel ganske stabil, og der bruken av engelsk aukar, går det meir ut over bokmål enn nynorsk, sa direktøren i Ivar Aasen-tunet.
Koranen på nynorsk
«Språkfakta 2010» er publisert som gratis e-bok på www.aasentunet.no. Kartlegginga seier også noko om det språklege mangfaldet.
– Den språkdelte norske kulturen blir akseptert av jamt fleire. Tida for ideen om det eittspråklege Noreg er ute, seier Grepstad. For å fremje språkleg og kulturell integrering meiner han grunntekstar frå fleire religionar bør finnast på både nynorsk og bokmål. – For hundre år sidan var det viktig å få Bibelen på nynorsk. No er det viktig at også Koranen blir omsett til nynorsk, seier direktøren i Ivar Aasen-tunet.
I fylgje kartlegginar er minst 550 000 nordmenn nynorskbrukarar. Blant desse nynorskbrukarane er truleg fire av ti reelt tospråklege ved at dei bruker nynorsk og bokmål om lag like mykje. Bruken av nynorsk minkar noko i skulen, men er stabil i kyrkja og NRK, heiter det i pressemeldinga frå Aasen – tunet.
Språkleg einsretting
Kartlegginga viser også at bøker på nynorsk utgjer 6 % av alle utgivingar frå norske forlag. Noko som også var situasjonen tidleg på 1900-talet. Bokklubben Nye Bøker er den største bokklubben for samtidslitteratur. Frå 1976 til 2009 har klubben presentert over 500 hovudbøker. 4 % av desse har vore på nynorsk. Derimot har 22 % av alle Brage-prisane gått til nynorskforfattarar.
Ottar Grepstad la også vekt på at pressa bruker meir nynorsk enn før.
– Aviser redigerte på nynorsk og begge målformer har auka sin del av det samla avisopplaget det siste tiåret, seier Grepstad. – Dei fleste nynorskavisene er lokale fådagarsaviser, og desse står førebels sterkt i konkurransen med nettmedia.
Når det gjeld universitet og høskule meiner direktøren i Ivar Aasen – tunet at situasjonen er ein annan. Berre 3 % av studentane skriv masteroppgåvene sine på nynorsk. Då desse studentane gjekk i grunnskulen, hadde 17% av elevane nynorsk.
– Med høgare utdanning aukar den språklege toleransen, men også den språklege einsrettinga, seier Grepstad, som ikkje trur interessa for å bruke norsk er så mykje mindre i næringslivet enn ved universitet og høgskular.
Foto: Ivar Aasen-tunet
