Forfattar Tomas Espedal takka nei til Riksmålsprisen, fordi han ikkje ønskjer å stå på same lista som tidlegare prisvinnarar og fordi han ikkje er samd i språkpolitikken til Riksmålsforbundet.
Han vann Brageprisen 2011, Gyldendalprisen 2009 og Kritikerprisen 2009. Han har vore nominert til Nordisk Råds litteraturpris to gonger. Den første boka, «En vill flukt av parfymer», gav han ut i 1988, og sidan har det kome 10 utgjevingar frå hans forfattarpenn. Wikipedia kallar bøkene hans for «genrediffuse selvbiografiske og selvutleverende romaner ». Bøkene hans er gitt ut i ti land.
Sidan 1957 har Riksmålsprisen blitt delt ut til forfattarar som viser god språkleg meistring i riksmålet. Tomas Espedal er den første forfattaren som har takka nei til prisen.
– Då eg skulle skrive takketalen, forstod eg at eg ikkje klarte å seie takk. Dei første dagane etter at eg fekk beskjeden om at eg skulle få prisen, sette eg meg inn i kva Riksmålsforbundet står for og las tidsskriftet deira, «Ordet». Det var ingenting der eg kunne identifisere meg med. Ingenting, seier Espedal til Bergens Tidende.
Han fortel vidare til BT at Riksmålsforbundet si tenking rundt språk og rettskriving er framand for han.
– Dei set opp strenge reglar for korleis språket skal vere og ikkje vere. Ein kan til dømes ikkje skrive dialekt.
Den andre årsaka til at han avslår prisen er dei tidlegare prisvinnarane.
– Lista over prisvinnarane er ei skjøn foreining av antroposofar og forfattarar som står meg veldig fjernt. Ingen forfattarar står fjernare for meg enn André Bjerke og Jens Bjørneboe. Ein må kunne identifisere seg med andre som har mottatt prisen. Eg hadde ikkje lyst til å stå på den lista, seier han.
Juryformann og professor Finn-Erik Vinje er overraska over avslaget frå Espedal og synest det er beklageleg og keisamt.
– Tomas Espedal er ein verdig vinnar som er sikker i så språklege behandling. Men han er ein viljesterk mann og i sin fulle rett, uttaler han til BT.
Espedal seier til BT at avslaget handlar om identitet og kva han alltid har kjempa for.
– I generasjonar har vi i min familie identifisert oss med arbeidarkulturen. Dei gongene eg har støtt på riksmålet, har det vore i møte med næringslivsfolk og advokatar, og då har det vore ubehageleg for meg. Riksmålet har opphav i makten.
Han svarer nei på at avslaget hans har med språkpolitikk å gjere.
– Det er reint personleg. Heile den samtidslitteraturen eg liker, forsvinn om ein skal følgje Riksmålsforbundet si norm. Ta til dømes Øyvind Rimbereids «Jimmen» og Erlend O. Nødtvedts «Bergens beskrivelse». Begge brukar dialekt. Språk er opprør mot reglar. Det er det ufordragelege ved dette: Riksmålsforbundet si språkforståing er noko eg har motarbeida heile mitt liv. Eg er glad i språket med eit heilt motsett utgangspunkt enn det dei har, slår Espedal fast.
Tomas Espedal er fødd i Bergen i 1961. Han er utdanna ved Universitetet i Bergen og har gitt ut både romanar og kortprosasamlingar.
