Vi er alltid i endring. Samfunnet er i endring, vi sjølve endrar oss, kva som er rett og gale, endrar seg, motar og trendar. Og slik bør det vel vere. Men må vi gjere endringane meir aktive, og må vi alltid vere så målretta pådrivarar?

Vågå ønskjer å vere i front. Vere med og sette dagsorden. For at kommunen skal vere synleg, men ikkje minst for at næringslivet og innbyggjarane våre skal føle seg sedde, prioriterte, og at dei er i ein kommune som gjer det optimale for målgruppene sine.

Vi byggjer hus, skaffar oss kompetanse, gjer tiltak og etablerer møteplassar for at både unge, vaksne og eldre skal trivast og føle tryggleik og kvalitet. Vi innrettar oss etter nasjonale reformer, eige økonomisk handlingsrom og forventingar frå innbyggjarar. Iblant føler vi at vi har gjort noko riktig bra, andre gonger strakte ikkje ressursane til.

Men så skjer det. Vi ser oss rundt, vi les nye dokument, får tilsendt nye stortingsmeldingar om vedtekne reformer, les og høyrer frå media om nye trendar, forventingar og mulegheiter. Det vi nettopp har vedteke, skulebygningen vi tok i bruk sist haust, helsesenteret som vart opna førre veke, breibandnettet som nyleg er utbygt, kommuneplanen som nettopp vart vedteken. For GAMMALT. Utgått på dato!

Sjølvsagt er det ikkje slik, men eg føler det ofte slik. Alt skjer så fort, og endringane og forventingane blir stadig meir omfattande. Og vi som folkevalde ønskjer sjølvsagt å vere eit steg føre andre.

Men magekjensla kan også vere rett. Ikkje minst innan skulen. Stadig nye reformer stiller krav til storleiken på undervisingsromma, til utstyr, pedagogikk og arbeidsformer. Store rom skal bli mindre, små grupper skal bli større, meir einskildtilpassa framfor gruppeundervising.

Både tilsette, brukarar, vi som skal fatte vedtak, og dei mange tilsette treng likevel litt arbeidsro for å prøve ut, teste erfaringar og korrigere utifrå eigne opplevingar. Eg ønskjer meg litt reformpause eg nå. I alle fall innafor skuleverket.

Vågå skal etablere “Noregs beste skule”. Andre kommunar kan også ha sine beste skular, men ingen skal kunne drifte og oppnå betre resultat enn det Vågå kommune sjølv skal gjere i Vågå. Alle elevane er ulike. Gode på noko, utrygge på noko anna. Men alle er gode på noko om dei får opptre på ein arena dei er trygge på. Vågå vil ha flest mogleg arenaer.

Ein glad, lærande og trygg elev gjev også trygge og stolte foreldre. Motiverte og engasjerte lærarar. Folk ønskjer å bu der ungane har det bra, der skulen leverer. Vågå vil vere ein slik kommune. Den store reforma gjer vi derfor lokalt, men vi ønskjer oss nok litt meir reformfri frå regjeringa vår ei tid framover. Vi skal derimot arbeide aktivt og gjere maksimalt ut frå gjeldande reformer og pålegg, for barn og unge skal ha det trygt og godt gjennom skulekvardagen. Og for at avgangsresultata i 10. klasse i snitt skal bli litt betre enn i fjor …

Rune Øygard er ordførar i Vågå kommune

Ærendet mitt er læring, særleg morsmålslæring. Med morsmålet forstår eg det første språket barn lærer å snakke, i heimen og i dei nære omgjevnadene. Det er dette språket som gjev grunnlag for all anna læring, òg for å lære andre språk. Som lesarane sikkert er klar over, er spørsmålet om morsmål ikkje så enkelt som det kan sjå ut til. I mange land i verda finst det eit nasjonalspråk som er eit heilt anna språk enn det mange av innbyggjarane bruker til dagleg. Når eit slikt nasjonalspråk blir gjort til morsmål, gjerne på politisk grunnlag, kan det lett gå ut over læringsvilkåra for barn og unge. Ein innvandrar eg nyleg snakka med, fortalde at han aldri hadde fått undervisning på sitt eige morsmål i det tidlegare heimlandet, derfor var han svært oppteken av at hans barn skulle ha betre vilkår for å lære, både norsk og andre fag.

Noreg er i ein særeigen situasjon ved at vi har to skriftlege former av det same språket. Eg kjenner ikkje til noko anna land med dei same språktilhøva. Med det dialektmangfaldet vi har, vil eg seie at vi er heldige som har to skriftspråk, fordi det inneber at dei fleste barn og unge kan lære å skrive morsmålet sitt i ei målform som ikkje ligg altfor langt unna talemålet deira.

Vår spesielle språksituasjon gjev samtidig uvanleg godt høve til å hjelpe barn og unge til å utvikle språkleg medvit og språklege kunnskapar. Barn har stor glede av å oppdage nye ord og lære om skilnader og likskapar. – Far seier “spegel”, mor seier “spile”, i barnetimen for dei minste seier dei “speil”, men det betyr det same, observerte ein vaken fireåring. Ho har seinare halde fram med svært vellykka og variert språklæring.

Desse sidene ved den norske språksituasjonen blir lett skovne til sides i språkdebatten. Det er nesten alltid problem knytte til dei to målformene som blir trekte fram. Ja, visst finst det problem og vanskar, men lærings- og utviklingsvilkåra som blir skapte, er da mykje større, om vi veit å utnytte dei.

Eitt problem ved dei norske språktilhøva er at nynorsk blir brukt berre av eit mindretal. Dermed kjem ein lett i ein situasjon der fleirtalet gjerne vil avgjere alt, slik det ofte blir når majoritet og minoritet møtest. Etter mitt syn har vi som samfunn eit felles ansvar for at mindretalet ikkje blir overkøyrt, heller ikkje når det gjeld språkspørsmål. Begge dei to norske målformene må bli brukte og få utvikle seg. Derfor er det viktig å halde fast ved nynorsk som administrasjons- og bruksspråk i dei kommunane som har ein nynorsk-nær dialekt. Og det er svært viktig at barn og unge, så langt det er råd, får høve til å utvikle språkdugleik og språkkunnskapar på grunnlag av det førstespråket dei har. Det er ikkje stor avstand mellom dei to norske målformene. Likevel er det mykje som tyder på at elevar får betre læringsutbytte når dei får opplæring på den målforma som ligg nærast talemålet, anten det er nynorsk eller bokmål, enn om dei får opplæring på den andre målforma. Denne erfaringa kan vere ei nyttig rettesnor i språkpolitikken, både sentralt og lokalt.

Mimi Bjerkestrand er leiar i Utdanningsforbundet